Ποιός μίλησε για σαράντα ημέρες

Πολλοί ακόμη και σήμερα, πιστεύουν και συνεχίζουν να τηρούν την μακρά, μάλλον θρησκευτική παράδοση, να μην βγαίνει η λεχώνα γυναίκα και το νεογέννητο βρέφος της έξω από το σπίτι, μετά το μαιευτήριο, για σαράντα ημέρες. Μάλιστα η ορθόδοξη εκκλησία μας, έχει θεσπίσει ειδική τελετή και σχετική «ευχή», που πρέπει να λάβει η γυναίκα και το μωρό της, πριν «ελευθερωθούν» και επανέλθουν στην κοινωνία.

Πόσο θετική είναι αυτή η πρακτική για την σημερινή μητέρα, το βρέφος και τον θηλασμό;

Είναι αλήθεια ότι οι περισσότερες παραδοσιακές πρακτικές, έχουν προκύψει ως αποτέλεσμα κοινωνικών αναγκών σε κάποια ιστορική περίοδο, στην προσπάθεια να βοηθηθεί η ίδια η κοινωνία εκείνης της εποχής. Δεισιδαιμονίες, συνήθειες, κανόνες, πρακτικές, ακόμη και νόμοι, ίσως ανεξήγητοι σήμερα, έχουν επιβληθεί και καθιερωθεί κατά καιρούς.
Ίσως η εξήγηση είναι απλή. Στα παλιότερα χρόνια, όταν έπρεπε κάποια πράγματα, βγαλμένα από την πείρα της ζωής και τη λαϊκή σοφία, να επιβληθούν ο τρόπος επιβολής ήταν η τήρηση των παραδόσεων, ο θρησκευτικός κανόνας, ακόμη και η βία.
Στο συγκεκριμένο θέμα, επειδή η νεογνική θνησιμότητα ήταν υψηλή, οι σοβαρές λοιμώξεις πολύ συχνές, εμβόλια και αντιβιοτικά δεν υπήρχαν και η ιατρική φροντίδα του νεογέννητου υστερούσε, η κοινωνία, με την πρακτική του σαρανταήμερου, προσπαθούσε να προστατέψει μητέρα και βρέφος από την καλούμενη περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιμότητα.
Παράλληλα, όλο το εκτεταμένο οικογενειακό και φιλικό δίκτυο από μαμάδες, γιαγιάδες, θείες, φίλες και γειτόνισσες. παρείχαν την ευκαιρία στην λεχώνα να αναρρώσει, να βοηθηθεί από την πείρα τους και να ξεκουραστεί, πριν αναλάβει τις μεγάλες ευθύνες της φροντίδας του μωρού της, παράλληλα με τα άλλα καθημερινά καθήκοντά της.

Τι γίνεται σήμερα;

Πάρα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει σήμερα. Η περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιμότητα είναι μικρή, μάλιστα η Ελλάδα έχει το μικρότερο ποσοστό παγκοσμίως. Το μωρό των λίγων εβδομάδων δεν κινδυνεύει σημαντικά να νοσήσει σοβαρά εάν βγει εκτός σπιτιού, τηρουμένων των λογικών προφυλάξεων.
Το σπίτι για πολλές οικογένειες, ιδιαίτερα στις πόλεις, έχει στενέψει πολύ. Υπάρχουν πολλά ζευγάρια που φέρνουν το νεογέννητό τους σε διαμερίσματα - κλουβιά, μακριά από συγγενείς, φίλους ή χωρίς γνωστούς γείτονες.
Η σημερινή μητέρα από την άλλη δεν συμβιβάζεται με τον παραδοσιακό αποκλειστικό ρόλο της μάνας, αλλά έχει μια δουλειά στην οποία αργά ή γρήγορα θέλει και πρέπει να επιστρέψει, μια κοινωνική ζωή που δεν θέλει να εγκαταλείψει, μία ανεξαρτησία που φοβάται ότι θα διακινδυνέψει με τον καινούργιο – αν γίνει αποκλειστικός - ρόλο της μητέρας και τροφού του παιδιού της.
Ο ελάχιστος στενός της περίγυρος δεν διαθέτει συνήθως εμπειρίες θηλασμού. Το αντίθετο, συχνά της μεταδίδει την κουλτούρα του μπιμπερό, ή την πρακτική του μη θηλασμού, για πολλούς λόγους.
. Η εθνική μελέτη θηλασμού το 2009, αντιπροσωπευτική από όλη την επικράτεια, έδειξε ότι ενώ 90% των μητέρων ξεκινούν να θηλάζουν το παιδί τους, στο τέλος του πρώτου μήνα μόνο 60% των μητέρων συνεχίζουν να θηλάζουν έστω και μη αποκλειστικά.
Η «σύγχρονη» γυναίκα, σύντομα διαπιστώνει ότι το μωρό έχει μεγάλες απαιτήσεις από το χρόνο της, από την ενέργειά της, από το σώμα της και απευθύνεται στην εύκολη λύση του απογαλακτισμού, φοβούμενη ότι θα χάσει τα κεκτημένα δικαιώματά της.
Δεν είναι όμως έτσι. Η σημερινή μητέρα που θηλάζει πρέπει να είναι και είναι φεμινίστρια, δεν είναι γυναίκα που αποφάσισε να αποσυρθεί στο παρελθόν. Το μωρό της έχει δικαίωμα να γνωρίσει τον κόσμο μέσα από τα μάτια της. Η γυναίκα έχει δικαίωμα να μοιραστεί τον κόσμο της με την καινούργια ύπαρξη και όχι να περιορίσει τον κόσμο της εξαιτίας της ύπαρξης αυτής. Το νεογέννητο και ο θηλασμός πρέπει να είναι αφορμή για την αποκάλυψη ενός ευρύτερου, όμορφου κόσμου για την μητέρα. Η κοινωνία πρέπει να επιβραβεύει αυτές τις γυναίκες και βέβαια το κράτος να συμπαραστέκεται.

Όταν αποφασίσετε να βγείτε έξω με το παιδί σας

Η πρακτική της παραμονής του βρέφους στο σπίτι για τις πρώτες σαράντα ημέρες πρέπει να αντικατασταθεί με μια λογική, απλή προσέγγιση, προσαρμοσμένη στις σύγχρονες ανάγκες. Το αν, πότε και για πόσο θα βγει εκτός σπιτιού – μητέρα και νεογέννητο είναι καλό να γίνει σε συνάρτηση πολλών παραγόντων, όπως ο καλός καιρός, χωρίς οξέα καιρικά φαινόμενα, όπως έντονη βροχή, χιόνι, αέρας, πολύ κρύο ή καύσωνας.
Μία σωστή προφύλαξη του μωρού ως προς το ντύσιμό του, με ιδιαίτερη προσοχή στο κεφαλάκι του, με ποιους θα έλθει σε επαφή και σε ποιό χώρο, όχι συγχρωτισμός, όχι στενή επαφή με άγνωστα πρόσωπα, πολλά φιλιά κλπ, μακριά από ασθενείς και κρυωμένους, μακριά από νήπια που πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς και κολλούν συνεχόμενες ιώσεις.

Η λεχώνα που ακολουθεί λογική προσέγγιση δεν φοβάται να συνεχίσει την ζωή της από εκεί που την άφησε πριν την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Προσπερνάει τους σκοπέλους που οδηγούν τρεις στις δέκα ελληνίδες, να υποφέρει από επιλόχεια κατάθλιψη, από το προσωπικό και κοινωνικό σοκ, χωρίς υποστήριξη και σταματά το θηλασμό μέσα στις πρώτες εβδομάδες. Αισθάνεται πίεση και μεγάλο το βάρος των σαράντα ημερών. Αντί για τη χαρά υποφέρει και θεωρεί αιτία τη μοίρα της, που είναι γυναίκα και το μωρό της ως τη ρίζα του κακού.
Για αυτόν το λόγο πιστεύω πως η γυναίκα χρειάζεται αντιμετώπιση από την περίοδο ακόμα της εγκυμοσύνης. Χρειάζεται το περιβάλλον της (σύντροφος, οικογένεια, κοινωνία και φίλοι) να την στηρίξει, ο γιατρός και η μαία της να την εκπαιδεύσουν. Χρειάζεται η γυναίκα να σταθεί δυνατή στα πόδια της, να αντεπεξέλθει στο ρόλο της, αλλά και να χαρεί το μεγαλύτερο δώρο, που η φύση έχει επιφυλάξει για την ίδια: τη συνέχιση και την διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. Είναι ο μικρός Θεός, ο δημιουργός της νέας ζωής.